Maurits Berger legt altijd meerdere ankers uit in zijn onderzoek en zoekt manieren om de maatschappij daarbij te betrekken. Hij begon zijn carriere als advocaat, en vertrok naar het Midden-Oosten om de sharia te bestuderen. Daarna werkte hij als journalist en geldt nu als een betrokken sharia-expert.

“Ik heb, zoals dat heet, een patch work career. Ik ben onrustig, en wil me niet focussen op een enkel onderwerp. Ik vind het prettig om verhalen te vertellen, daarom werd ik journalist. Maar ik wil ook onderbouwde verhalen vertellen, en dan komt de wetenschapper in mij boven."

Activeren

Het onderzoek van Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen aan de Universiteit Leiden, is gericht op de sharia en het Westen. Nadrukkelijk betrekt de wetenschapper zijn studenten daarbij. “We hebben een generatie van goed opgeleide moslimstudenten. Ik probeer hen te motiveren om actief bezig te zijn met wat er speelt in de Nederlandse samenleving. Ik heb een aantal samengebracht in een Denktank, ik vraag hen een agenda op te stellen en daarmee gaan we aan de slag.”

Studenten vinden het interessant, en zien dat ze toegevoegde waarde hebben voor leraren, de politie en politici, zegt Berger. “Ze herkennen de vragen of problemen die moslims aan de orde stellen. Ze stellen zelf ook andere vragen en hebben een andere blik op kwesties. Dat is mooi om te zien, want nuttig voor het islamdebat dat nog steeds voortduurt.”

Islamdebat

In een project met scholen in de Schilderswijk bespreekt hij verschillende casussen. Daarin gaat het niet om de grote vragen over Islamitische Staat of de islam, maar over hele concrete voorvallen als ouders die geen hand willen geven, of kinderen die niet zonder onderbroek willen douchen. “Gek genoeg worden op scholen grote onderwerpen als klimaat of ebola wel besproken, maar over islam is men onzeker. Dat fascineert mij.”

Maurits Berger ziet weinig vooruitgang in het islamdebat. “Ik krijg op dit moment dezelfde vragen als tien jaar geleden, toen Theo van Gogh werd vermoord. In die periode is er zoveel gesproken over de islam, maar politiemensen en politici worstelen nog steeds met dezelfde problemen. Dan vraag ik me wat de maatschappij heeft gemist.”

Publiek debat

Berger kreeg grote bekendheid door zijn pleidooi voor de mogelijkheid van sharia-rechtbanken in Nederland. Dat leverde hem de bijnaam moslim-knuffelaar op. Tot zijn eigen verbazing. “Ik ben enorm betrokken bij mijn land en probeer daar als wetenschapper een bijdrage aan te leveren. We hebben Nederland zodanig ingericht dat er ruimte is voor allerlei afwijkende gedragingen en meningen. Daar ben ik trots op. Natuurlijk kan niet alles zomaar. Maar we hebben ook katholieke en joodse rechtbanken. Dus waarom niet zoiets voor moslims? Ik heb toen alleen gezegd gezegd dat we daarover moeten nadenken en hoe we daarmee omgaan in Nederland. Daar werden mensen boos over.”

Over het algemeen is hij niet positief over de manier waarop het debat met en over moslims wordt gevoerd. Om dat te veranderen ziet hij een grote rol weggelegd voor de media. “Zelfs als journalisten hun uiterste best doen, zie je vaak toch dat iemand wordt benaderd als een moslim en niet als een mens als jij en ik. Het blijven buitenlanders of andere Nederlanders. Dat moet veranderen.” Volgens Berger is het een groot probleem dat op dit vlak weinig vooruitgang wordt geboekt, al noemt hij het een probleem van zijn generatie. “Gelukkig zie je dat het onder jongeren, die opgroeien met verschillende nationaliteiten, veel minder een issue is.”

Maar ondertussen brengen we de moslimgemeenschappen veel schade toe, zegt hij. “De naweeën van de moord op Theo van Gogh draagt ook de huidige generatie moslims nog steeds met zich mee. Terwijl ze toen heel jong waren. Er heerst bij hen een diep wantrouwen tegen de maatschappij. Daar slaan ze vaak in door. Ik zie het als mijn taak om hen uit die slachtofferrol te krijgen.”