Delen?
Irandeskundige Maaike Warnaar over de ideologie van de Islamitische Republiek

Irrationeel. Agressief. Iran wordt vaak beschreven als een lastig, gesloten land met een vijandige buitenlandse politiek. Maaike Warnaar bestrijdt dat beeld. "Ja, de leiders schieten bijna automatisch in de verdediging, omdat ze in het verdomhoekje zitten. Maar gaat Iran Israël vernietigen? Nee!"

Toen Warnaar nog Internationale Betrekkingen studeerde, was ze vooral geïnteresseerd in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Een uitwisselingsproject met studenten uit Teheran verlegde haar belangstelling naar Iran. Of, meer nog, het nieuws over de grote aardbeving die 2003 de Iraanse stad Bam trof.

Grenzen open
Warnaar: "Aanvankelijk vreesde men 40.000 doden. Voor het eerst sinds de gijzelingscrisis in de Amerikaanse ambassade van 1979-1980 gingen de grenzen open. De Verenigde Staten mochten helpen. Ineens waren er verpleegsters in Iran zonder hoofddoek,  in strakke uniformen. De Amerikaanse minister Donald Rumsfeld van Defensie hoopte dat de hulpactie het begin zou zijn van herstelde relaties. Maar na twee weken sloot Iran de grenzen weer. Ze zeiden niet eens dank je wel."

Waarom doen de leiders van de Islamitische Republiek Iran zoals ze doen? Wat streven ze na? Maaike Warnaar leerde de Perzische taal, bezocht Iran vaak (altijd gesluierd), sprak met sleutelfiguren en schreef het boek Iranian Foreign Policy during Ahmadinejadover de Iraanse buitenlandpolitiek onder president Mahmoud Ahmadinejad. Ze komt tot een opmerkelijke conclusie. "We overschatten de politieke waarde van Iran. Als we die relevant maken, gaat die op den duur een eigen leven leiden. Maar als je alle fuss weglaat, is Iran eigenlijk niet zoveel anders dan andere landen. De leiders willen vooral stabiliteit."

Isolement
Gaat Iran Israël vernietigen? "Nee", zegt Warnaar beslist. "Ahmadinejad heeft gezegd: 'Israël heeft geen bestaansrecht. Het land zal verdwijnen.' Dat is inderdaad niet bepaald aardig. Ayatollah Khamenei spreekt over Israël als een 'kankergezwel'. Ook dat is zeer onaardig. Maar die uitspraken zijn niets anders dan retoriek. Er is geen enkele intentie om die te vertalen naar een militaire confrontatie."

De Iran-deskundige betwijfelt ook of Iran serieus werkt aan de productie van kernwapens. Ook de veelgenoemde Iraanse steun aan Hezbollah, Hamas, de Syrische president Assad en de huidige Sji'itische regering in Irak relativeert ze. Iran is door de politieke ontwikkelingen van de laatste 30 tot 35 jaar geïsoleerd geraakt. Israël en de VS hebben het land ingedeeld in het vijandige kamp. Jarenlang maakte Iran deel uit van de 'As van het Kwaad'. Warnaar: "Iran zocht zijn vrienden waar het die kon vinden. Automatisch zijn dat andere gemarginaliseerde groepen."

In Iran wonen bijna 80 miljoen mensen. Zo'n groot land wil logischerwijs invloed hebben in het Midden-Oosten. En het land heeft die ook. De Amerikaanse president Barack Obama heeft dat door, stelt Warnaar. Rusland en de Europese Unie nemen Iran al langer serieus als regionale macht. Met de nucleaire deal die de VS en Iran in de zomer van 2015 sloten, is de status van het land in één keer veranderd van 'pariah' naar 'een interessante partner'. Nederlandse bedrijven zien tal van kansen.

Politiek gezien is Iran in een interessante fase beland. Warnaar licht het graag toe. "Je mag me bellen voor een reality check. Om meer te horen over de dynamiek van de Iraanse binnenlandse politiek. En om een reëel beeld te krijgen van het Iraanse buitenlandbeleid."

Lees ook:
Maaike Warnaar columnist bij de dagbladen HMC (o.a. Leidsch Dagblad en Gooi- en Eemlander)

In Iran wordt met argusogen gekeken naar de Amerikaanse bewegingen rond de zogenaamde Iran-deal; de afspraken die Iran moeten weerhouden van het ontwikkelen van kernwapens. President Donald Trump noemde Iran in zijn VN-speech een schurkenstaat en zei dat hij liever geen nucleaire deal had. Interview met Maaike Warnaar in Bureau Buitenland van de VPRO. (20-09-2017)
Al maanden komt Jemen in het nieuws vanwege het steeds verder oplopende aantal mensen dat cholera heeft opgelopen. Wat is er aan de hand in het door oorlog verscheurde land dat een dergelijke epidemie zo om zich heen kan grijpen? Interview met onder anderen Maaike Warnaar. (28-07-2017)
Uit het niets en tegen het advies van geestelijk leider, ayatollah Ali Khamenei in, stelt voormalig president Mahmoud Ahmadinejad zich kandidaat voor de Iraanse presidentsverkiezingen van 19 mei. Volgens Maaike Warnaar, Iranexpert verbonden aan de universiteit van Leiden, komt zijn kandidatuur niet uit de lucht vallen. Een interview in dagblad Trouw (12-04-2017)
Zijn soennieten en sjiieten eeuwenoude vijanden of worden de groepen tegen elkaar uitgespeeld? In de berichtgeving over conflicten in Syrië of Irak lezen we soms 'de soennieten en sjiieten staan lijnrecht tegenover elkaar'. Maar hoe zit dat dan precies? Maaike Warnaar legt uit in een videocollege voor de Universiteit van Nederland, op de website van nu.nl
De foto van het jongetje in Aleppo drukte iedereen weer met de neus op de verschrikkingen in Syrië. Waarom laat het Westen het conflict in het land zo lang voortslepen? "Je weet niet waar je je in begeeft", zegt onderzoeker Maaike Warnaar van de Universiteit Leiden in het RTL Nieuws. (18 -08-2016)
Irankenner Maaike Warnaar schrijft vanaf 30 juni een wekelijkse column voor de HMC-kranten. Over Iran, de islam en moslims. Maar haar positie als vrouw in de wetenschap, komt waarschijnlijk nog vaker aan de orde. En het moederschap. "Een dagje thuis met mijn kind vind ik zwaarder dan een dagje werken." Een interview (betaalmuur) 
Ondanks het staakt-het-vuren in Jemen is de rust in het land fragiel. De vredesbesprekingen zouden voor een doorbraak moeten zorgen, maar hoe groot is de kans op verandering? Interview bij nu.nl met onder meer Maaike Warnaar.
De verkiezingen in Iran laten winst zien voor hervormers en gematigden. Maar het belangrijkste is hun hoge opkomst, stelt Midden-Oostenexpert Maaike Warnaar in een opiniestuk voor de Volkskrant. Er is weer hoop op verandering.
De kiezers steunden massaal hervormingsgezinde kandidaten, vooral in Teheran. Toch zal de Iraanse economie zich maar stap voor stap verder openen. Interview met Maaike Warnaar in het Financieele Dagblad. (29-02-2016)
Interview met Maaike Warnaar over de verslechterende relaties tussen Iran en Saoedi-Arabië. (04 januari 2016)
Maaike Warnaar was twee jaar geleden te gast in het IKON-radioprogramma De appel en de boom. Een persoonlijk gesprek met Maaike Warnaar en haar vader Dirk-Jan Warnaar.
Op 14 maart 2015 waren Maaike Warnaar en Petra Sijpesteijn te gast in een live-uitzending van het Belgische Radio Klara vanuit Amsterdam. Presentator Werner Trio duikt met hen in de historische bronnen van Iran en de Iraanse theocratie.