Jeroen Guinée timmert sinds het begin van de jaren negentig aan de weg als deskundige op het gebied van levenscyclusanalyses (LCA's). Duurzaamheid van producten, diensten en nieuwe technologie staat daarin centraal. “Als je duurzaamheid al aan het begin van een ontwikkeltraject meeneemt, kun je de meeste veranderingen doorvoeren.”

Instrumenten om de milieu-impact van producten en diensten te meten. Ze lopen als een rode draad door het onderzoek van Jeroen Guinée, Universitair docent Milieuwetenschappen aan de Universiteit Leiden en verbonden aan het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML). "Halverwege de jaren tachtig bestonden er geen goed gedocumenteerde instrumenten om de milieu-impact van stoffen en producten te meten", vat Jeroen Guinée zijn fascinatie voor het meten en rekenen aan het milieu krachtig samen. "Binnen het CML hebben we daarvoor het stofstroomschema en de levenscyclusanalyse-methoden ontwikkeld. Met die methoden kun je de milieu-impact van stoffen en producten in kaart brengen en maatregelen doorrekenen om die impact te beperken."

Duurzame keuzes

De huidige specialisatie van Guinée is de levenscyclusanalyse (LCA), die een product van tekentafel tot afschrijving op de voet volgt. Ook binnen ondernemingen hebben LCA's hun plek verworven. "Vaak gaan bedrijven, als ze het principe eenmaal snappen, er zelf mee aan de slag. Dan hebben ze ons niet meer nodig." Toetsing op duurzaamheid in een vroeg stadium, voorkomt milieudruk aan het einde van de levensduur, zegt de onderzoeker.

Hij benadrukt dat een levenscyclusanalyse geen absoluut oordeel geeft over een product, maar de milieuprestaties van gelijksoortige producten met elkaar vergelijkt. "Een LCA is relatief, omdat de uitgangspunten subjectief zijn en je de resultaten niet kunt valideren met experimenten. Die waarden zijn de keuze van de onderzoeker. Maar zolang de methodiek is gestandaardiseerd, met dezelfde uitgangspunten voor dezelfde producten, is die een bruikbaar middel voor duurzaamheidskeuzes."

Standaardwerk

Die werkwijze klinkt logisch, maar aan het begin van de jaren negentig bestonden er geen vaste afspraken voor de uitvoering. "Er heerste een Babylonische spraakverwarring over methodieken. Studies over eenzelfde product waren niet met elkaar te vergelijken." De opdracht van de toenmalige ministeries van Economische Zaken (EZ) en Milieu (VROM) om de methodiek te documenteren, betekende een doorbraak.

"Hieruit is het allereerste handboek voor LCA's ontstaan", zegt Guinée. "Het is een kookboek en een raamwerk voor alle standaard stappen die een LCA moet bevatten." Het handboek kreeg wereldwijd erkenning en zorgde voor een harmonisatie van onderzoeksmethoden. Het bijgewerkte Handbook on Life Cycle Assessment, Operational Guide to the ISO Standards uit 2002, waarvan Guinée eindredacteur is, geldt nog steeds als standaardwerk. Het boek is eigenlijk aan een nieuwe, herziene druk toe. Vooralsnog ontbreekt daarvoor het geld.

Voortrekkersrol

Het CML speelt een voortrekkersrol op het gebied van verduurzaming van producten en technologieën op basis van kwantitatieve methoden, zegt Guinée. "Grote bedrijven zetten in op innovatie, en we schrijven vaak mee aan hoofdstukken over duurzaamheidsbeoordelingen in EU-voorstellen voor de introductie van innovatieve producten en technologieën." Vooral de producten en technologieën in een vroeg stadium van ontwikkeling vindt hij interessant. Want hoe bepaal je de milieugegevens van een product dat alleen op papier bestaat? Toch bevat ook nieuwe technologie meetbare waarden als grondstoffen- en energieverbruik. "Daarover kunnen we uitspraken doen. Duurzaamheid moet je niet claimen, maar wetenschappelijk onderbouwen met een LCA."