Delen?
Het motiveren en samenbrengen van mensen die geïnteresseerd zijn in duurzame energie. Dat is de drijfveer en de kern van het onderzoek van Carina Wiekens, onderzoeksleider Energie en Gedrag aan de Hanzehogeschool Groningen.

“We doen dat veelal met korte experimenten in de praktijk, waarin we naar de effecten kijken. Aangevuld met langlopend onderzoek met verschillende universiteiten, waarin we alle onderliggende mechanismen bestuderen”, zegt Carina Wiekens. De onderzoeker ontwikkelde samen met partners als de provincie Drenthe, Buurkracht en Gasunie verschillende acties gericht op energiebesparing. 'Speur de Energieslurper', gericht op stroomverbruik, 'Check je Warmtelek', gericht op isolatie en een campagne gericht op warmte: 'Is je CV OK?' Die acties begonnen met een klein experiment in vier Drentse dorpen. De inwoners gingen samen op zoek naar de grootste energieslurpers in hun huis. 

Interesse wekken
Een van de deelnemers werkte bij Gasunie en nam het idee mee naar zijn werkgever. Inmiddels doen ook de Hanzehogeschool Groningen, de provincie Groningen, verschillende Drentse gemeenten, een grote zorginstelling en enkele scholen mee aan het project. “Zo zie je hoe een klein project een enorme spin-off kan hebben.”

De onderliggende doelstelling is om mensen te laten nadenken over hun energiegebruik. Wiekens: “Elektriciteit is maar een kwart van het totale energieverbruik van een gemiddeld huishouden. Nog eens een kwart is warmte. Maar het in kaart brengen van warmteverlies in woningen is technisch ingewikkeld, het vergt kennis die mensen vaak nog niet hebben. “Door te beginnen met een actie gericht op elektriciteit, wekken we interesse voor een breder energievraagstuk, zodat mensen uiteindelijk zelf vragen gaan stellen over warmte. Op dat moment zijn ze gemotiveerd om zich te verdiepen in de benodigde techniek."

Duurzame transitie
De volgende stap is de vereenvoudiging van regelingen en procedures voor duurzame energieprojecten. Een aanvraag is ingewikkeld en kan vaak niet zonder de inbreng van deskundigen. Dat kost geld. “En een maand later ligt er een nieuwe, soortgelijke aanvraag die dezelfde deskundigheid vereist”, zegt Wiekens. “Een koepelorganisatie kan al die losse initiatieven inventariseren en verder brengen.”

Netwerken van burgers, experts, milieudeskundigen en overheid zijn volgens Wiekens essentieel om de duurzame energietransitie te versnellen. De spil in dat netwerk vormen mensen met contacten in de lokale gemeenschap. Door hen te verbinden met koplopers en experts zie je na verloop van tijd de verandering ontstaan.

Weerstand
In het algemeen vindt Wiekens dat burgers te weinig worden betrokken bij duurzame energieprojecten. “In Coevorden en Foxhol vonden flinke discussies plaats over biovergisters. Er is forse weerstand, vooral omdat omwonenden nauwelijks zijn meegenomen in de procedure. “Bij grote projecten, of het nu een biovergister is, een windmolenpark of de sluiting van een kolencentrale, kijkt de overheid vooral naar de regels en procedures die gevolgd moeten worden. De wenselijkheid ervan en het betrekken van omwonenden in een zo vroeg mogelijk stadium, komen nauwelijks aan bod. Terwijl hun steun juist hard nodig is.”

Statenleden en medewerkers van de provincie Drenthe speuren een maand lang naar energieslurpende apparaten in hun eigen huis. "Daar heeft de deelname geleid tot flink wat investeringen in met name nieuwe koelvries-combinaties", zegt Carina Wiekens in een reportage in het Dagblad van het Noorden (29-03-2016).
Het Centre of Expertise Energy van de Hanzehogeschool onderzoekt samen met studenten projecten op het gebied van energietransitie. Wat slurpt de meeste energie in uw huis? Reportage in ScienceGuide met Carina Wiekens.
Moeten kopers hun nieuwe huis verplicht nul-op-de-meter maken bij de aankoop?” Dit stuitte op veel weerstand, vooral om financiële redenen. En dit was ook het resultaat van Hanzehogeschool-hoogleraar Carina Wiekens naar de achterliggende redenen van mensen om hun gedrag te veranderen. Artikel bij Duurzaamgebouwd.