Delen?
“Mensen vragen zich wel eens af waarom ik onderzoek doe naar islamitische boybands”, zegt Bart Barendregt van de Universiteit Leiden grijnzend. “Het klinkt inderdaad banaal, maar door dat onderzoek verzamel ik veel informatie over jongerencultuur en een veranderend religieus wereldbeeld.” De media-antropoloog is gespecialiseerd in de jongerencultuur in islamitische landen in Zuidoost-Azië, zoals Indonesië en Maleisië.
Islamitische boybands lijken in veel opzichten op hun westerse tegenhangers, maar zijn toch anders, vertelt Barendregt. “Ze hebben overal fans en trekken soms stadions vol publiek. Tot voor kort was er zelfs een aparte categorie voor het genre op de muziekzender MTV Asia. Het verschil is dat de gillende meisjes apart zitten van de mannelijke concertgangers.”
Modern en vroom
De bandleden laten volgens Barendregt zien dat je een moderne man of vrouw kunt zijn, en tegelijkertijd vroom kunt leven volgens de zeden en normen van de profeet. “Jongeren vragen hun idolen via sociale media zelfs om spiritueel advies.” De Nasyid, of islamitische popmuziek, gaat over een vroom leven. Jongeren krijgen het advies naar school te gaan en geen drugs te gebruiken. Boybands zijn keurig gekleed en zingen meestal a capella zonder muzikale begeleiding, soms begeleid door percussie. Daarmee volgen ze de regels van de islam die snaarinstrumenten en sommige uitingen van popmuziek verbiedt.
Boybands zijn rebels, maar houden zich wel aan de regels. Vooral in Maleisië vormt de muziek en de populariteit van de boybands een wapen. Bands zingen over rechtvaardigheid en maken taboes bespreekbaar. Soms zijn ze ronduit kritisch op de regering van het land. Barendregt: “En toch blijft hun muziek bovengronds, terwijl wel wordt opgetreden tegen politieke groeperingen. Het besef is nog niet helemaal doorgedrongen dat populaire cultuur invloed heeft op jongeren.”
De juiste islam
Wat boybands doen en mogen in bijvoorbeeld Maleisië zou in het Midden-Oosten ongehoord zijn. Alleen al het feit dat mannen en vrouwen op hetzelfde podium staan, zouden moslims in islamitische Arabische landen niet accepteren. “Dat leidt ook tot discussies over wat de juiste islam dan is”, zegt Barendregt. “Je kunt de relatie tussen islam en popmuziek vergelijken met de discussie die bij ons speelde in de jaren zestig: hoort de elektrische gitaar wel in de kerk thuis.” Bij Marokkaanse en Turkse moslims ziet de onderzoeker verwarring als ze in aanraking komen met Aziatische boybands. “Zij vinden die jongens wel heel erg vrij in hun opvattingen. Het repertoire van boybands is volgens hen geen islamitische muziek.”
En daarom vindt Barendregt zijn onderzoek zo interessant en relevant. “Als je jonge moslims wilt begrijpen moet je ook hun cultuur bestuderen. Daarom kijk ik naar YouTube-kanalen en kijk wat ze doen op Instagram. Dat moet ik soms wel eens uitleggen.”
Islamitische boybands lijken in veel opzichten op hun westerse tegenhangers, maar zijn toch anders, vertelt Barendregt. “Ze hebben overal fans en trekken soms stadions vol publiek. Tot voor kort was er zelfs een aparte categorie voor het genre op de muziekzender MTV Asia. Het verschil is dat de gillende meisjes apart zitten van de mannelijke concertgangers.”
Modern en vroom
De bandleden laten volgens Barendregt zien dat je een moderne man of vrouw kunt zijn, en tegelijkertijd vroom kunt leven volgens de zeden en normen van de profeet. “Jongeren vragen hun idolen via sociale media zelfs om spiritueel advies.” De Nasyid, of islamitische popmuziek, gaat over een vroom leven. Jongeren krijgen het advies naar school te gaan en geen drugs te gebruiken. Boybands zijn keurig gekleed en zingen meestal a capella zonder muzikale begeleiding, soms begeleid door percussie. Daarmee volgen ze de regels van de islam die snaarinstrumenten en sommige uitingen van popmuziek verbiedt.
Boybands zijn rebels, maar houden zich wel aan de regels. Vooral in Maleisië vormt de muziek en de populariteit van de boybands een wapen. Bands zingen over rechtvaardigheid en maken taboes bespreekbaar. Soms zijn ze ronduit kritisch op de regering van het land. Barendregt: “En toch blijft hun muziek bovengronds, terwijl wel wordt opgetreden tegen politieke groeperingen. Het besef is nog niet helemaal doorgedrongen dat populaire cultuur invloed heeft op jongeren.”
De juiste islam
Wat boybands doen en mogen in bijvoorbeeld Maleisië zou in het Midden-Oosten ongehoord zijn. Alleen al het feit dat mannen en vrouwen op hetzelfde podium staan, zouden moslims in islamitische Arabische landen niet accepteren. “Dat leidt ook tot discussies over wat de juiste islam dan is”, zegt Barendregt. “Je kunt de relatie tussen islam en popmuziek vergelijken met de discussie die bij ons speelde in de jaren zestig: hoort de elektrische gitaar wel in de kerk thuis.” Bij Marokkaanse en Turkse moslims ziet de onderzoeker verwarring als ze in aanraking komen met Aziatische boybands. “Zij vinden die jongens wel heel erg vrij in hun opvattingen. Het repertoire van boybands is volgens hen geen islamitische muziek.”
En daarom vindt Barendregt zijn onderzoek zo interessant en relevant. “Als je jonge moslims wilt begrijpen moet je ook hun cultuur bestuderen. Daarom kijk ik naar YouTube-kanalen en kijk wat ze doen op Instagram. Dat moet ik soms wel eens uitleggen.”
Media-antropoloog Bart Barendregt praat in het radioprogramma De Max van Manuela Kemp en HenkJan Smits over de Noord-Koreaanse Spice Girls. Morangbong treedt op tijdens de Olympische Winterspelen in Pyeongchang.
De Noord-Koreaanse popgroep Moranbong gaat mogelijk naar naar de Winterspelen in Pyeongchang. Media-antropoloog Bart Barendregt (Universiteit Leiden) vertelt in een interview met nu.nl over de machtsstrijd via populaire cultuur (17-01-2018)
Voor Buni Yani, spil in de aanloop naar een nieuwe Indonesische dictatuur, was studeren in Nederland een droom. Hij werd gearresteerd op verdenking van het aanwakkeren van religieuze haat tussen bevolkingsgroepen. Reconstructie in De Groene met onder meer Bart Barendregt. (01-11-2017)